In september 1639 wordt vergunning voor een leenbank verleend aan de Amsterdamse joden Godschalck Isac en Simon Levi. Zij moesten 100 gulden als pachtgeld betalen. Hun pacht werd verlengd in 1645 en 1656.

In dit octrooi van 1639 staat ondermeer:

“Wij burgemeisteren, schepenen en de Raadt der stadt Doesborch doen conde ende certificijren allen ende eeneigelic, die desen sullen sien ende horen lezen: Dat wij opt’ ootmoedich aanholden van Godsch(alk) Isac ende Sijmen Levi Jooden, henluyden sampt ende elc een van haar int besonder, hebben gunstelic geconsentirt ende toegelaten, gelijck wij consentijren ende late te mits desen, omme met hare familie ende bijhebbende goederen binnen dese stadt van Doesborgh haere residentie ende woonplaetse te nemen ende te halden den tiit van sess jaren, naden andren volgende, waervan ’t eerste jaer sijnen aenvanck nemen sall met1 St. Galli (= 16 oktober) deses jaers 1639. Gelijck wij bovendien haerluyde gunstelic hebben geauthoriseert ende octroijeert, gelijc wij authorisiren ende octroijeren, om geduyrende den voorsz. Tiit van sess jaeren alhyr binnen dese stadt toetesetten ende te houden bancke van Leen, dien volgens aen een iegelic die ’t versoecken sall op panden ende obligatie te lenen ende gelt uuttedoen mett het proufiit van een doyt (1/8 stuiver) van ieder daler ter weecke naer advenant van die geleende summe sonder meer. Te welcken eynde sy geoctrojeerde geholden sullen syn by ontfanck van de panden, terugge te geen schoonlicke bilietten inhoudende dach ende datum wanneer die beleninge geschiet is ende mett wat penningen, waernae dieselve panden by den eygenaers t’allen tijden voor hare verkopinge sullen mogen worden gelost met restitutie van de geleende penningen ende daerop verlopen interesse ten pryse als voorsz. Ende omme hierinne seecker te gaen, so is by ons expresselicken geconditionirt, dat die geoctrojeerde genen panden sollen mogen onder haer holden langers als den tiit van een jaer ende sess weecken naer ontfanck van deselve, waernae syluyden dieselve panden behoorlicken geinventariseert synde, ons sullen angeven twemael int jaer om volgens by ons erkent te worden off die quantiteit ende qu(ali)teit derselve panden de vercopinge sall mogen toelaten … sall die vercopinge mogen geschieden twe mael int jaer. Gelyc mede voor elcke vercopinge veertyn daegen telckens van weeck tot weeck door den roeper publiquelic deze vercopinge sal worden aengecondiget ten minsten drie ofte vyr mael.
Sonderlinge sullen sych die geoctrojeerde Joden wel hebben te wachten voor enige ooc die minste blasphemien ende lasteringen tegens onsen salighmaker Jesum Chistum, ofte tgene die Christenheit aengaen mochten, gelyc sy met d’executie van hare religie sich ooc so sullen dragen, dat sy niemandt daermede enige ergernisse en mach worden gegeven op verbeurte van haer octroy ende straffe nae behoren”.

In de marge was nog bijgeschreven: “Indien averst die voors. Joden ofte enige van hun, haer huissfrouwen ofte familie geduyrende den tiit van haer octroy quamen afflyvich te werden, so sullen wij haerlyeden aenwysen een eerlicke plaetse om aldaer nae haere manyre doden te begraven sonder bespier van iemandt”.

Het octrooi eindigt met de volgende regels: “Geven hiermede die voorsz. Joden met haerluyder die voorn. Tiit vrygeleyden ende exercitie van de Taffel van Leen mitsgaders vryheit van wacht, guarnisoen ende ysen mits dat sy daervoor jaerlix ende alle jaer sullen betaelen op St. Galli1 aen den rentmeister in der tiit die summe van hondert gulden eens, gelovende mede inwendich denselven tiit geen andre lombarden ofte leentaeffelhouders neffens haer aen te nemen. Allet sonder arch ofte listen. Des t’oorconde Actum den 16 Septembris 1639”.

Uit dit octrooi krijgen we veel informatie over de eerste joden in Doesburg in de 17^de eeuw. Zij kwamen uit Amsterdam, ontvingen vanwege hun leenbankhoudersschap privileges als vrijstelling van wacht, garnizoen en ‘ysen’ (openhouden van de grachten) en zij kregen bovendien een stukje grond toegewezen als joodse begraafplaats.

(Uit: Joods leven in Doesburg, Hans Kooger, De Walburg Pers 1981, p 16-17)