Een jonge Duitse gangster zaait paniek
Het komt wel eens voor dat de onderzoekers van HetHuisDoesburg, die veel verhalen voor Doesburg Vertelt aanleveren, ergens niet helemaal uitkomen. Soms leidt een speurtocht in de archieven van het ene verhaal naar het andere zoals in de editie van afgelopen september: Het verhaal achter het verhaal. Soms ook is uiteindelijk niet helemaal duidelijk of iets werkelijk waar is gebeurd. Peter Meuwese stuitte in oude krantenarchieven op een bloedstollend verhaal dat zich afspeelde op 21 en 22 mei 1966. Dat verhaal stond onder andere in De Telegraaf en gaat als volgt:
Van een onzer verslaggevers
DOESBURG, maandag
Een jonge Duitse gangster zaaide zaterdagnacht en zondagmorgen enorme paniek in het anders zo rustige Doesburg. Met geluidswagens reed de politie ’s morgens door het stadje om de inwoners te waarschuwen- voor de 19-jarige Emanuel S. uit Gladbeck, die ergens in Doesburg verbleef, het pistool schietklaar in de hand.
Een leger van 40 politiemannen had een kordon om het oude vestingstadje gelegd. De politie kon echter niet voorkomen, dat Emanuel voor een enorme wildwestvertoning zorgde en zijn kogels door de straten liet fluiten. Pas na ruim 12 uur vol wilde achtervolgingen, schrik en levensgevaar liep de misdadiger in de val en kon hij worden overmeesterd. De politie speurde al lange tijd naar Emanuel S., die de afgelopen weken In Oost-Nederland, onder bedreiging van zijn pistool, tal van berovingen en autodiefstallen had gepleegd.
Men had maar een vaag signalement van hem en bovendien bleek hij het doen en laten van de politie nauwgezet te volgen. Op tal van uitgezette posten verscheen hij niet.
Levenssprong
Tot zaterdagavond om 9 uur wachtmeester Stoel en een collega in Steenderen een Ford Zephyr zien naderen. Hij loopt de weg op en geeft een stopteken. Vlak voor de politieman schiet de wagen vooruit. De wachtmeester springt voor zijn leven naar rechts. Hoewel de bestuurder ook naar rechts stuurt, kan hij de wachtmeester gelukkig niet raken.
[klik/tik voor groot]
Onmiddellijk worden de politiekorpsen van Doesburg, Zevenaar, Didam, Terborg, Gendringen, Doetinchem, Brummen, Apeldoorn, Hummelo en Keppel gealarmeerd. De Duitser weet echter weer te ontkomen …
Om 10 uur zien automobilisten op de weg Doetinchem-Dieren bij Doesburg een auto met hoge snelheid uit de bocht slippen en van de dijk af duiken. Uit een Ford kruipt even later een Duitse jongen die zegt wat te hebben gedronken en daarom liever geen politie te zien. Er wordt een takelwagen besteld, maar terwijl deze de auto op de weg trekt, wordt de wagen herkend door de bemanning van een patrouillerende politiewagen. De Duitser is dan echter al Doesburg ingevlucht.
Wilde jacht in Doesburg
Emanuel S. stapt zaterdagavond om 11 uur het parochiehuis binnen en drinkt laconiek een glaasje limonade, zijn pistool in zijn colbertje, klaar voor het vuren. Hij wacht tot de laatste danslustigen zijn verdwenen. “Geef maar hier”, zegt Emanuel met zijn wapen in de hand, wanneer hulpkelner Teet Witjes (35), vader van 2 kinderen, de geldkist naar boven wil brengen.”
“Ik dacht dat het een speelgoedding was”, vertelt Witjes later. Hij aarzelt dan ook niet en springt op de rover af. Onmiddellijk voelt hij een scherpe pijn in zijn rechterschouder. Het volgende schot gaat rakelings langs zijn oor. Op het lawaai schieten andere personeelsleden toe. Zonder geldkist neemt de Duitser de benen, waarbij hij door een centimeter dikke ruit springt.
Wegen afgesloten
Om 12 uur ’s nachts kan geen mens Doesburg meer uit zonder gecontroleerd -te zijn door de politie. Overste De Beaufort heeft met kapitein P.J. H. Leers elke weg hermetisch laten afsluiten. Twee uur later maakt een bromfietser bij het zien van de politiemannen onmiddellijk rechtsomkeert. Er klinken waarschuwingsschoten. Speurhonden ruiken aan de gevonden bromfiets, maar ook zij raken het spoor bijster. Zondagmorgen, om 8 uur alarmeren 4 radiowagens Doesburg. De bromfiets bezittende jeugd biedt aan om de agenten, die in reserve worden gehouden, bij alarm snel door de nauwe straatjes te vervoeren. Het aanbod wordt dankbaar geaccepteerd.
Om 10 uur krijgt de politie een tip. Emanuel zit in de kelder van het R.L. meisjespensionaat. Een non vindt hem daar, maar als de politie arriveert, vlucht hij juist weg.
Vuurgevecht
Er ontbrandt een vuurgevecht. De politie lost talrijke waarschuwingsschoten. Emanuel S. heeft echter ‘genoeg munitie om telkens zijn pistool te laden en op zijn achtervolgers te vuren. De benjamin van het Doesburgse politiekorps, de 23-jarige wachtmeester De Jong, fluiten de kogels om de oren, maar hij rent door, zigzaggend over de straat, achter de gangster aan. Van alle kanten snellen de politiemannen toe, in auto’s, achter op bromfietsen en te voet. Plotseling is het stil. Het is rond halfelf.
Geritsel
In de tuin van dr. Van de Velden in de Ooipoortstraat zoeken de wachtmeesters De Jong en Bos dekking. Ineens horen zij geritsel in een bosje achter in de tuin. Van twee kanten naderen zij de struiken. Op enkele meters springt Emanuel S. uit het groen, maar voordat hij kan schieten, hebben de agenten hem besprongen en na een korte worsteling in een knellende houdgreep.
 |  |  |
Colofon
Research en tekst: Peter Meuwese
Met dank aan Leo Visser
Bronnen:
Delpher,
Relikwi.nl
De Telegraaf
Tubantia
Leidsch Dagblad
Volkskrant
Trouw
Wikimedia Commons
Flickr
Eindredactie: Theo Maas
Vormgeving: Han Jansen
Doesburg, September 2023
Meer weten?
Doorbraak
Naar aanleiding van het persbericht dat Doesburg Vertelt verspreidde kwam er al snel een reactie van Leo Visser. Die reageerde op de kop: ‘Mei 1966: gangsters in Doesburg. Fake news of waar gebeurd?’ met: Waar gebeurd! Nieuwsgierig geworden vroeg Doesburg Vertelt aan Visser of hij dan misschien meer kon vertellen over deze zaak. Nog diezelfde dag belde Visser ons.
Leo Visser studeerde aan de HAN en de politieacademie en werkte als inspecteur van politie, operationeel specialist en groepschef bij de nationale politie onder andere voor de Regionale Eenheid Oost-Nederland. Hij is afkomstig uit Doesburg, woont nu in Babberich en volgt de ontwikkelingen in zijn oude woonplaats nog regelmatig.
Visser laat weten dat hij meer over de zaak kan vertellen en stemde er in toe dat Doesburg Vertelt binnenkort contact met hem opneemt. Zodra we zijn verhaal hebben gehoord, vindt u de details en wie weet ook meer beeldmateriaal hier op Doesburg Vertelt.
Zoektocht in de steegjes
Het verhaal rond de gangster Emanuel S. in 1966 is spectaculair. Volgens de kranten stond héél Doesburg op zijn kop en hielpen honderden inwoners na de oproep van de politie mee, op zondagmorgen 22 mei om 7.30, om hem te kunnen arresteren. Er werd naar hem gezocht ‘in de steegjes, tussen de bouwvallen en onbewoonbaar verklaarde woningen’.
Het onderzoeksteam van HetHuisDoesburg heeft geprobeerd om Doesburgse getuigen te vinden voor dit verhaal uit 1966 maar is daar niet in geslaagd. Mogelijk is dat te wijten aan het feit dat Emanuel S. met zijn wapen maar op drie locaties in Doesburg is geweest: het RK Parochiehuis, het RK meisjespensionaat van de Zusters van Sint Jozef in de Kloosterstraat en, rond 10.30, op zondagochtend in de achtertuin van dr. Van de Velden in de Ooipoortstraat.Hoewel het er op lijkt dat Doesburgers dit incident op 21 en 22 mei 1966 grotendeels zijn vergeten, is er mogelijk toch een doorbraak. Lees voor meer informatie de bijdrage hierboven van Leo Visser.
Over de auteur
Peter Meuwese (Arnhem, 1955) studeerde Sociaal Economische Geschiedenis. Meuwese is één van de researchers van Het Huis Doesburg en Doesburg Vertelt. Behalve aan de editie over de wijk Beinum leverde hij tal van bijdragen aan andere verhalen. Zo was hij onder andere betrokken bij de totstandkoming van de verhalen over de Blikfabriek, de Joodse gemeenschap in Doesburg en Staarink Waarenhuis, en een aantal Stadsvertellingen.
